Akran Kıskançlığı

1. Arkadaş kıskançlığı nedir?

Kıskançlık, özellikle çocuğun kendisi için değerli olan bir ilişkinin tehdit altında olduğunu düşünmesi nedeniyle ortaya çıkan düşünce, duygu ve davranışları içerir.

• Özellikle küçük yaş gruplarında arkadaş kıskançlığı kendini nasıl gösterir?

Herkes zaman zaman kıskançlık duyabilir, ancak kontrol altında tutulmadığında çocuğun sosyal becerilerini zedeleyebilir. Çocuğun bir ilişkisinde kıskançlık söz konusu ise, muhakkak düzeltilmesi, onarılması gereken bir durum vardır. Bunun için de sosyal beceri ve özenli bir yaklaşım gerekir.  

• Arkadaş kıskançlığı en fazla hangi durumlarda yaşanır?

Çocuklar, akranlarının çok yönlü olarak rol aldığı karmaşık sosyal yapılar içerisindedirler. Sosyal çevrelerinin içerisinde bazıları ile yakın diğerleriyle daha mesafeli ilişkiler kurarlar. Futbol sahasında yakın olunan bir arkadaş, veya müzik kursunda beraber oturduğu ve en çok konuştuğu kişi çocuğun yakın arkadaşı olmayabilir. Çocuklar sosyal grubunun içerisinde zamanla bir arkadaşına daha yakın hissetmeye başlar. Bu karmaşık akran ilişkileri, tüm çocuklar diğerinin rolünün ne olduğu konusunda hemfikir olduğu sürece sorun yaratmaz. Ancak uzlaşı olmadığı durumda kıskançlık ortaya çıkar.

• Çocuklar arkadaşlarını neden kıskanır ya da kıskançlığa maruz kalır? Kıskançlık duygusuyla öz- güven eksikliğinin bir bağlantısı bulunuyor mu?

Kız çocuklar arasında daha fazla kıskançlık görülür. Bunun nedeni ise kızların sadakat, empati ve bağlılık konusundaki beklentilerinin erkek çocuklarınkinden daha fazla olmasından kaynaklanır. Erkek çocukların kıskançlık ifade etmesi ise daha kabul edilebilir görülür, zira bu güven eksikliği olarak düşünülmez. Ancak kız çocuklar kıskançlık belirtileri gösterdiğinde, bu özgüven eksikliği olarak yorumlanır.

Diğer bir kıskançlık unsuru ise diğer çocuğa ait nesneler (kalemi, ayakkabısı) veya diğer çocuğun özellikleri olabilir.

• Kıskançlık normal bir duygu mudur? Her çocuk yaşar mı?

Her çocuk zaman zaman kıskançlık duyabilir. Bu tamamen normal ve insani bir durumdur.

• Kıskançlık hangi noktada tehlikeli hale gelir? Örnek verir misiniz?

Çoğu çocuk, arkadaşlarını paylaşmaya ilişkin yaşadığı sıkıntıları çözer. Ancak bazı çocuklar bu alanda büyük zorluk çekerler. Özellikle yalnız olan, sosyal becerileri ve benlik saygısı düşük olan çocuklar, başkaları ile arkadaşlarını paylaşmanın getirdiği sıkıntılı duygu ile başa çıkamazlar. Bu çocuklar, arkadaşlarını paylaştıklarında kendilerini tehdit altında ve güçsüz hisseder.

7. Aşırı kıskançlık nelere yol açabilir?

Aşırı kıskançlık akran ilişkilerini bozabileceği gibi çocuğun akademik yaşantısına değin pek çok farklı alanı etkileyebilir.

8. Kıskanç çocuk için aileler ne yapmalı, nasıl davranmalı? Örnek verir misiniz?

Çocuğu dinleyin. Çocuğa çeşit çeşit öğütler vermek yerine, bırakın rahatça konuşsun. Empati kurmaya çalışın. “Arkadaşının saçlarını çok beğeniyorsun.” Bir arkadaşınızı kıskandığınız bir durumu siz de paylaşın, böylelikle bu duyguyu yaşayan kişinin yalnızca kendisi olmadığını anlayabilir.

Kişiliğin nesnelerden önemli olduğunu gösterin. Eğer çocuk arkadaşının ayakkabısı gibi bir takım nesneleri kıskanıyor ise, nesneler yerine bireysel özelliklere odaklanması için çocuğu yönlendirin. Örneğin, bu durumdaki bir çocuğa, arkadaşının çok esprili bir çocuk olduğu söylenebilir. Böylelikle nesnelerdense, kişisel özelliklerin daha önemli olduğunu gösterebilirsiniz. Ancak bu noktada diğer çocuktan fazla övgü ile bahsederek daha fazla kıskançlığa sebep olmama konusunda özen göstermek gerekir.

Hikayeler okuyun. Kıskançlığın yer aldığı hikayeler okuyarak, bu konu üzerinde konuşabilirsiniz. Böylelikle kıskançlığın arkadaşlar arasında kırgınlıklara yol açabileceği ve arkadaş ilişkilerini bozabileceğini konuşabileceğiniz bir ortam sağlamış olursunuz.

Prof. Dr. Aylin İlden Koçkar, Klinik Psikolog